Het COVOED onderzoek

Van april tot december 2020 hebben we in Amsterdam UMC, het Zuyderland MC en het Franciscus & Vlietland ziekenhuis van alle patiënten met COVID-19 de voedingstoestand, het risico op sarcopenie en de voedingsklachten bijgehouden. Dit is tijdens de ziekenhuisopname en na ontslag gemeten door 18 diëtisten in de ziekenhuizen en door 64 diëtisten buiten het ziekenhuis. Echt teamwork dus!

De resultaten zijn gepubliceerd in Clinical Nutrition ESPEN. Op deze pagina lees je de meer over de aanleiding, resultaten en aanbevelingen. De resultaten zijn ook weergegeven in onderstaande infographic en presentatie.

Preventie en tijdige herkenning en behandeling van ondervoeding moet standaard zorg zijn voor patiënten met COVID-19.1

European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN)

Hoe groot is het probleem?

  • 40 tot 50% van de patiënten met COVID-19 in het ziekenhuis is ondervoed.2-5
  • Intensive care patiënten verliezen veel spiermassa. Dit kan oplopen tot 1 kg spiermassaverlies per dag.6,7

 

Personen die een hoog risico hebben op een ernstig beloop van COVID-19, hebben ook een hoog risico op ondervoeding en sarcopenie1

  • Oudere personen8
  • Intensive care patiёnten3
  • Chronisch zieke patiёnten1

Ondervoeding en sarcopenie hebben gevolgen voor ziektebeloop en herstel4,8,11-13

  • Verminderde functionaliteit door verlies van spiermassa en spierkracht.
  • Meer kans op complicaties.
  • Een langere herstelperiode.
  • Meer kans op overlijden.
  • Obese personen7,9

Waarom hebben patiënten met COVID-19 een hoog risico op ondervoeding en sarcopenie?

  • Bijna alle patiënten hebben voedingsklachten, die maken dat eten moeilijk is.3
  • Een verhoogd energieverbruik door een hoge ziekteactivitei6,10
  • Hoge spiermassa afbraak en lage spiermassa opbouw door bedrust, insulineresistentie en hoge ziekteactiviteit.6,10

Resultaten uit het COVOED onderzoek3

1. Ondanks dat 67% een te hoog gewicht had, was 35% van de patiënten ondervoed bij opname in het ziekenhuis.

 

2. Eén op de vijf COVID-19 patiënten had ernstig acuut gewichtsverlies (> 5 kg) gedurende de opname. Bij patiënten die op de intensive care hebben gelegen was dit 36%.

gewichtsverlies IC
Begeleiding na opname
Sarcopenie

In het ziekenhuis

  • Er moet vroegtijdig worden gescreend op ondervoeding en de diëtist moet tijdig bij de behandeling worden betrokken.
  • Patiënten in het ziekenhuis die te weinig eten moeten tijdig overstappen op enterale of eventueel parenterale voeding. Het verlies van spiermassa gaat te snel om hier lang mee te wachten.
  • Patiënten op de intensive care hebben een hoge voedingsbehoefte. De keuze voor de hoeveelheid en soort sondevoeding is dagelijks maatwerk.
  • Na beademing krijgen veel patiënten slikproblemen. Screening en vroege behandeling hiervan kan verdere achteruitgang van de voedingstoestand voorkomen.
  • Bijna alle patiënten die op de intensive care hebben gelegen, hebben diëtistische zorg na ontslag uit het ziekenhuis nodig. Draag de voedingsbehandeling over naar een diëtist in de eerstelijnszorg of het revalidatiecentrum.

In de thuissituatie

  • Patiënten met COVID-19 kunnen gebruik maken van paramedische herstelzorg. Bij de patiënt met (risico op) ondervoeding moet de voedingsbehandeling na ontslag uit het ziekenhuis worden voortgezet door de diëtist. Ook fysiotherapie, oefentherapie, ergotherapie en logopedie horen bij dit pakket.
  • In geval van slikproblemen moeten textuuraanpassingen van de voeding, na consultatie van een logopedist, worden overwogen.
  • Patiënten en verzorgers moeten worden geïnformeerd over het belang van het volgen van een voedingsbehandeling, over instrumenten voor zelf-screening van voedingsrisico’s en wanneer zij contact moeten opnemen met zorgverleners.
  • Patiënten die lang op de intensive care hebben gelegen, hebben een zeer hoog risico op het post IC syndroom (PICS). Neem dit mee in de behandeling en evaluatie.

Literatuur

  1. Barazzoni R, et al. Clin Nutr. 2020; 39(6):1631-1638
  2. Bedock D, et al. Clin Nutr. ESPEN 2020; 40:214-219
  3. Wierdsma N, et al. Clin Nutr ESPEN 2021
  4. Allard L, et al. Nutrients 2020; 12(12): 3679
  5. Wei C, et al. J Clin Biochem Nutr. 2020;67(2):116-121
  6. Van Zanten A, et al. Crit Care. 2019; 23(1):368
  7. Gualtieri P, et al. Int J Mol Sci. 2020; 21(13): 467
  8. Azzolino D, et al. J Nutr Health Aging. 2020;24(7):696-698
  9. Chiappetta S, et al. Int J Obes (Lond). 2020;44(8):1790-1792
  10. Whittle J, et al. Critical Care (2020) 24:581
  11. Belli S, et al. Eur Respir J. 2020;56(4):2002096
  12. Taboada M, et al. J Infect. 2020;S0163-4453(20)30784-2
  13. Cederholm T, et al. Clin Nutr. 2019 ;38(1):1-9

Resultaten COVOED onderzoek

Deelnemers aan het COVOED onderzoek