Bomcalorimetrie
Bomcalorimetrie is de gouden standaard voor het meten van de energetische waarde van de ontlasting. Het geeft inzicht in de intestinale absorptie capaciteit van de darm en de totale ‘energetische’ boekhouding’ en kan verklarend zijn voor anabole of katabole toestand waarin een patiënt zich bevindt.
Achtergrond
Calorimetrie meet de warmte van een chemisch of fysisch proces. De warmte energie kan uitgedrukt worden in calorieën waarbij 1 calorie grofweg gelijk is aan de warmte energie die nodig is om de temperatuur van 1 gram water 1 °C te laten stijgen (bij een temperatuur van 15 °C). Bij bomcalorimetrie wordt de verbrandingswarmte van de waterstofcarbonaat reactie (CxHyOz + O2(g) –> CO2(g) + H2O(g)) van het ontlastingsmonster gemeten. Met deze informatie wordt de calorische waarde van de ontlasting berekend.1
Hoe wordt een meting uitgevoerd?
Gedurende 72 uur wordt alle feces van de patiënt opgevangen in een vooraf gewogen emmer. In het laboratorium wordt de ontlasting gewogen, gemixt, gevriesdroogd en verwerkt in de bomcalorimeter. De procedure is compleet als er tegelijkertijd ook het fecale vet verlies gemeten wordt (van de Kamer methode), de stikstof uitscheiding (Kjehldahltechniek) en het percentage droge stof bepaald wordt. De zogenaamde ‘rest-energie’ kan grofweg geïnterpreteerd worden als koolhydraten. Tegelijkertijd dient de patiënt gedurende 96 uur
(de verzameldagen plus een dag ervoor) na nauwkeurige instructie, in een voedingsdagboek alles wat gegeten en gedronken wordt te wegen, omschrijven en noteren zodat de diëtist hieruit de inname van energie en voedingsstoffen kan berekenen. Door het combineren van gegevens van inname en fecale verliezen ((inname-verlies/inname) x 100 %) wordt een schatting verkregen van de intestinale absorptie capaciteit.
Referentiewaarden
Op basis van onderzoek bij gezonde volwassenen zijn de volgende grove normaalwaarden van ontlasting en afkappunten voor malabsorptie in klinische praktijk gedefinieerd op basis van de beschreven procedure:2
| Ontlasting | Absorptie (energie, vet, eiwit) | ||
| Hoeveelheid | 150 g/d | Normaal | >85 % |
| Energie | 200 kcal/d | Malabsorptie | 75-85 % |
| Vet | 5-10 g/d | Ernstige malabsorptie | <75 % |
| Stikstof * | 1,5 g/d | ||
| Droge stof | 30 % | ||
*Voor eiwit x 6.25
Toepasbaarheid en ervaringen
In het VUmc Amsterdam is het laatste decennium veel ervaring opgedaan met de inzet van bomcalorimetrie in zowel onderzoek als patiëntenzorg. Het is zeer regelmatig een onderdeel van de (para)medische diagnostiek van vertering en absorptie zowel bij patiënten op de Intensive Care, als patiënten rondom gastro-intestinale chirurgie, graft versus host en bij chronische MDL patiënten (coeliakie, IBD, short bowel etc). De diëtist is dan de spin in het web wat betreft initiatie, uitvoer en interpretatie van de uitkomsten. Jarenlang is er gebruikt gemaakt van de ballistische bomcalorimeter van het laboratorium van het UMCG. De afgelopen 1,5 jaar was er helaas voor patiëntenzorg geen bomcalorimeter in Nederland beschikbaar. Maar daar komt verandering in! Het laboratorium van combinatie AMC/VUmc is bezig met de aanschaf van een bomcalorimeter die ook te gebruiken zal zijn voor de rest van Nederland. Volg deze ontwikkelingen op deze pagina.
Auteur: dr ir Nicolette Wierdsma, diëtist MDL, VU medisch centrum Amsterdam
Contact: info@zakboekdietetiek.nl
Literatuur
- DS Miller, PR Payne. A ballistic bomb calorimeter. British Journal of Nutrition 1959, 13, 501-508.
- NJ Wierdsma, JH Peters, MAE de van der Schueren, CJ Mulder, I Metgod, AA van Bodegraven. Bomb calorimetry, the gold standard for assessment of intestinal absorption capacity: normative values in healthy ambulant adults. Journal of Human Nutrition and Dietetics 2014, 27 (suppl 2): 57-64.
